Κατηγορία: <span>Άρθρα μας</span>

Είναι πολύτιμο σου λέω να Σ αγαπάς

Είν’ πανάκριβο σου λέω να Σ’ αγαπάς

Εκπλήσσομαι με τη συνειδητοποίηση ότι οι άνθρωποι δεν βιώνουν Αυτοαγάπη. Κάθε φορά σοκάρομαι σαν να μου είναι άγνωστο αυτό το γεγονός, αδυνατώ να το συνηθίσω. Οι πιο πολλοί, δε, αγνοούν την έννοια, την σημασία της αυτοαγάπης. Ρωτάω : «Πώς τα πας με τον εαυτό σου; Τον αγαπάς; Τον φροντίζεις; Κάνετε καλή παρέα;». Και οι απαντήσεις που παίρνω είναι συνήθως καταφατικές, ενθουσιώδεις, θριαμβευτικές. Ταυτόχρονα, εντελώς άσχετες με την ερώτηση. Οι περισσότεροι ταυτίζουν την αυτοαγάπη με την καλοπέραση. Ή –ακόμα χειρότερα- με την επιλογή ενός τρόπου ζωής σύμφωνο με την τελευταία μόδα. Βγαίνω βόλτες, γλεντάω, ταξιδεύω., πηγαίνω γυμναστήριο, κάνω δίαιτα κέτο (ή κάτι τέτοιο, ξέρω γω, είμαι πολύ ανέμελη και κουρασμένη για να εντρυφήσω). Μη παρεξηγηθώ, όλα αυτά καλά είναι. Αυτοαγάπη δεν είναι!

Τι είναι η αυτοαγάπη, θα μου πεις και δίκιο θα έχεις. Δεν είμαι σίγουρη, αλλά έχω μια εμμονή: αγαπάω τον εαυτό μου, σημαίνει ότι τείνω προς την ευτυχία και ότι δεν αρρωσταίνω. Η υγεία είναι ο δείκτης των πάντων. Όσο και να λέω ότι είμαι καλά, το σώμα μου είναι πάντα ο δείκτης. Η κατάτμηση των μερών, ο διαχωρισμός ψυχής και σώματος είναι μια από τις μεγαλύτερες παγίδες της αντίληψης της ύπαρξης μας. Η φύση των δύο, αυτών μερών είναι απόλυτα αλληλεξαρτώμενη και άρρηκτα τεμνόμενη. Αυτό, βεβαίως, δε σημαίνει ότι αν ασκούμαι και θρέφομαι σωστά, δεν κινδυνεύω από ψυχικό άλγος, ούτε αν είμαι ερωτευμένη και εξαιρετικά ικανοποιημένη από τη ζωή μου, θα θεραπεύσω τον υποθυρεοειδισμό μου. Σημαίνει ότι αν το να ασκούμαι είναι καταναγκασμός, υπερβαίνει τα όρια της αντοχής μου, καταπονά το σώμα μου, στριμώχνει το ήδη αγχωμένο μου πρόγραμμα, μου στερεί ξεκούραση και ανάπαυση, τα οφέλη της άσκησης προφανώς μετριάζονται. Με τον ίδιο τρόπο, οτιδήποτε καλό και αν προσφέρω στο σώμα μου, αν δεν είναι σε αρμονία με την ανάγκη μου στο εδώ-και- τώρα, πιθανόν να είναι περισσότερο βλαβερό, παρά χρήσιμο.

Αντίθετα, η ψυχική ισορροπία, δηλαδή  η πνευματικότητα, η συναισθηματική πληρότητα, η νοητική άσκηση, η τάση προς έναν ολοκληρωμένο πλήρη εαυτό, έχει πολλαπλά σωματικά οφέλη. Οι άνθρωποι που έχουν ως γνώμονα το πώς νιώθουν και όχι το τι θέλουν ή τι θεωρούν χρήσιμο ή σωστό να είναι, είναι οι άνθρωποι που βιώνουν την αυτοαγάπη. Αυτοί οι άνθρωποι είναι που θα σου ακυρώσουν το ραντεβού για μπύρα, γιατί αισθάνονται κουρασμένοι και θέλουν να ξεκουραστούν. Θα σου πουν όχι για μια αγγαρεία που θα τους ζητήσεις όταν τους κοστίζει ψυχικά ή σωματικά. Θα σε φροντίσουν, αλλά δε θα σε νταντέψουν. Θα σε αγαπάνε, αλλά δε θα θυσιάζονται. Δε θα παρεξηγηθούν αν χαθείς για λίγο καιρό γιατί σέβονται το χώρο και το χρόνο σου. Θα χωρίσουν και θα πονέσουν, αλλά δε θα καταστραφούν. Θα είστε σε ένα πάρτι και θα χορέψουν σαν να είναι μικρά παιδιά, θα τραγουδήσουν δυνατά και παράφωνα και δε θα ντρέπονται. Θα αντέξουν το πένθος σου, χωρίς να προσπαθήσουν να σου αποσπάσουν την προσοχή ή να σε ξεπετάξουν με λίγα κοινότυπα και άχρηστα παρηγορητικά λόγια. Κάπως έτσι αναγνωρίζεις τι είναι η αυτοαγάπη.

Η αυτοαγάπη δεν είναι εγωισμός. Δεν εμπεριέχει περηφάνεια, ούτε αίσθηση ανωτερότητας. Δεν έχει να κάνει με την αυτοεκτίμηση, ούτε με την επιτυχία. Η αυτοαγάπη πηγάζει από τα βάθη του υπαρξιακού κενού. Από τη συνειδητοποίηση της παραδοξότητας της ύπαρξης, από την ασήκωτη αίσθηση του εφήμερου της ζωής, από τα απύθμενα πηγάδια της μοναξιάς. Και από τα αβάσταχτα «Τι θα είχε γίνε άραγε τότε, Αν …;». Όταν πορεύεσαι στη ζωή με την αίσθηση του ίσκιου του θανάτου, όταν ξέρεις ότι όσους κι αν αγάπησες, με όσους και αν μοιράστηκες κομμάτια της πορείας σου, το κρύο χέρι του Χάρου θα σε αρπάξει μόνη και αβοήθητη, σταματάς να ανησυχείς και να αγωνιάς για τα ανούσια και μικρά. Σταματάς να καταβάλλεις υπερπροσπάθειες για να κατακτήσεις στόχους που σου στερούν τα όμορφα και απλά. Παύεις να αποθηκεύεις πλούτο με τη ψευδαίσθηση ότι θα σου προσφέρει ευτυχία. Περιορίζεις τα πλάνα σου σε βραχύ χρόνο, γνωρίζοντας ότι το τέλος είναι πάντα κοντά. Τιμάς τη στιγμή και την κάθε ανάσα και επιλέγεις την ηρεμία ως οδηγό και όχι την ασύδοτη χαρά.  

Η στιγμή της συνειδητοποίησης ότι όλοι οι άνθρωποι είμαστε φτιαγμένοι από το ίδιο υλικό, η στιγμή που ενώνομαι τόσο με τον φωτισμένο μοναχό σε κάποιο κρυμμένο μοναστήρι στο Θιβέτ όσο και με έναν στυγνό δολοφόνο σε ένα κελί για μελλοθάνατους, είναι η πιο συγκλονιστική θεραπευτική στιγμή για τον καθένα μας. Είναι ωραίο να είσαι άνθρωπος! Αν μη τι άλλο, ενδιαφέρον. Και δε γίνεται μη σε αγαπάς, γιατί αν δεν σε αγαπάς, κανέναν και τίποτα δε μπορείς να αγαπήσεις, με κανέναν δεν μπορείς να συνδεθείς. Και τότε, τι ήρθες να κάνεις; Η αυτοαγάπη είναι απαραίτητη συνθήκη για την επιβίωση, όχι μόνο του εαυτού μας, αλλά του είδους μας. Οι Σαμάνοι των Άνδεων λένε «είμαστε καταδικασμένοι να είμαστε ευτυχισμένοι» εννοώντας ότι μόνο έτσι μπορούμε να είμαστε χρήσιμοι στην αλληλεξαρτώμενη αλυσίδα της ζωής. Και είναι δύσκολη η εξίσωση να έχεις προτεραιότητα τον εαυτό σου, αλλά ταυτόχρονα να νοιάζεσαι για τους άλλους. Και ταυτόχρονα εύκολη. Ο Χριστός είπε: «Αγαπάτε αλλήλους ως εαυτόν». Δεν είπε περισσότερο από τον εαυτό. Θαρρώ εκεί είναι το κλειδί!

Χανιά, 29 Αυγούστου 2023

Νικολέτα Μπουλταδάκη  

Πότε τελειώνει η ψυχοθεραπεία;

 

Μια συχνή και ευφάνταστη ερώτηση που καλούμαστενα απαντήσουμε ως ψυχοθεραπευτές είναι πότε τελειώνει το θεραπευτικό ταξίδι. Νομιμοποιημένη απορία για τους εργάτες ψυχοθεραπευόμενους. Πόσο σκάψιμο πιά; Πόσες αλλαγές; Πόση ενηλικίωση; Που τελειώνει αυτή η μεταμόρφωση;

Οι δάσκαλοι κάθε θεραπευτικής κατεύθυνσης έχουν ο καθένας απαντήσει βασισμένοι στη – σε κάποιες περιπτώσεις αυτοδημιούργητη- θεωρία τους.  Υπεραπλουστευμένα, για οικονομία λόγου, θα λέγαμε ότι :

  • Ο Sigmund Freud αποφάνθηκε ότι κάποιος αποχαιρετά το ψυχαναλυτικό ντιβάνι εφόσον έχει επιτευχθεί «Πρακτική ανάρρωση του ασθενούς, αποκατάσταση της ικανότητάς του να ζήσει ενεργό ζωή και της ικανότητάς του για απόλαυση». Και στην περίπτωση της ψυχανάλυσης, ο αναλυτής είναι αυτός που το αποφασίζει.
  • Η Γνωσιακή ψυχοθεραπεία θα δώσει «εξιτήριο» εφόσον τα συμπτώματα έχουν υποχωρήσει, οι δυσλειτουργικές γνωσίες έχουν αποδομηθεί και ο πελάτης έχει αποκτήσει τις δεξιότητες να παλεύει μόνος του τα προβλήματα.
  • Για τον Carl Rogers και τους Προσωποκεντρικούς θεραπευτές, η έξοδος καθυστερεί γιατί απαιτείται η επίτευξη της αυτοπραγμάτωσης δηλαδή της απόλυτης ταύτισης του ιδανικού και εαυτού και της αυτοεικόνας.
  • Αρκετά κοντά σε αυτή την ιδέα, οι θεραπευτές Gestalt θεωρούν ότι η Ιθάκη είναι η ενσυνείδητη ζωή και η σύνδεση με το εδώ –και –τώρα στην καθημερινότητα.
  • Για τους Συστημικούς θεραπευτές, το ταξίδι της θεραπείας τερματίζεται όταν ο πελάτης έχει κατανοήσει και αναδιαμορφώσει τα σχεσιακά του μοτίβα ή την αφήγηση του πάνω σε αυτά και η συμπτωματολογία έχει παρέλθει.

Προσωπικά, ξεκίνησα ψυχοθεραπεία πριν 28 χρόνια. Στα 18 μου έψαχνα απεγνωσμένα να μάθω τι κάνω λάθος και δεν μπορώ να διατηρήσω τις ερωτικές μου σχέσεις. Ένα χρόνο μετά βγήκα ενοχοποιημένη και κατακερματισμένη, καθώς ούτε λίγο ούτε πολύ ο «θεραπευτής» μου αποφάνθηκε ότι είναι αμαρτία να έχω ερωτικές σχέσεις χωρίς να είμαι παντρεμένη και άρα είμαι καταδικασμένη στη δυστυχία. Ευτυχώς, οι σπουδές μου στη Ψυχολογία και η συνάντηση μου με πραγματικούς θεραπευτές με επέστρεψαν με φόρα στη ψυχοθεραπεία, σε ένα ταξίδι που συνεχίζεται αέναα μετά το πέρας των βασικών σπουδών. Είναι μάλλον συγκινητικό ότι τόσα χρόνια ανυπομονώ για τη συνεδρία μου με χαρά μικρού παιδιού!

Γιατί όμως κάνω ισόβια ψυχοθεραπεία; Καταρχάς και πρώτα απ’ όλα γιατί η ίδια είμαι θεραπεύτρια. Είναι τόσο ανέντιμο, όσο και επικίνδυνο να έχω την ευθύνη για τον άλλον, όταν η ίδια διστάζω να πάρω τη δική μου. Έπειτα είναι άγραφη αλήθεια ότι ο θεραπευόμενος μπορεί να φτάσει μόνο έως εκεί που έχει φτάσει ο θεραπευτής του. Επομένως, οι θεραπευτές έχουμε χρέος διαρκώς να εξελισσόμαστε, διαρκώς να φτάνουμε εκεί που δεν μπορούμε.

Έπειτα, είναι η πολύτιμη ώρα μου! Είναι η ώρα που αλλάζω συνειδητά, εκούσια και αποφασιστικά το ρόλο μου. Από θεραπευτής, γίνομαι θεραπευόμενος. Από φροντιστής, φροντιζόμενος. Από δυνατός, ευάλωτος. Πόσο αναγκαία η φροντίδα για τη ψυχή!

Και ο τελευταίος και πιο συναρπαστικός λόγος είναι ο εξής: κάνω ακόμα ψυχοθεραπεία, γιατί ακόμα δεν έχω ανακαλύψει όλες τις τρελές και συγκλονιστικές μου πτυχές. Μου πήρε καμιά εικοσαριά χρόνια να αποδεχθώ ότι έχω σκιές. Και τα τελευταία 2-3 χρόνια αρχίζω να τις απολαμβάνω! Να με κοιτάω με δέος και χαρά όταν φεύγω από τα χαρακτηριολογικά ιδεώδη που είχα αυτεπιβάλλει στον (σχεσιακό) εαυτό μου. Να ανακαλύπτω νέα όρια στο θυμό, την ηλιθιότητα, την τρέλα μου! Να επιβάλλω με συνέπεια την ακεραιότητα και αυθεντικότητα μου στην καθημερινότητα, χωρίς να αγωνιώ για τις σχεσιακές απώλειες. Να μπορώ να παίρνω την ευθύνη αβίαστα και με κάθε ειλικρίνεια για κάθε συμπεριφορά μου, που μπορεί να εκληφθεί ενοχλητική. Να συνδέομαι αυθόρμητα και παιχνιδιάρικά, χωρίς να τρέμω την απόρριψη. Να απορρίπτω η ίδια, χωρίς να βουλιάζω σε ενοχές. Να γεύομαι και να προκαλώ συναισθήματα χωρίς φόβο. Να αντέχω και να απολαμβάνω τη θλίψη.

Θα μου πείτε ότι όλα αυτά δεν είναι δα και κανένας οικουμενικός στόχος. Μπορούμε να ζήσουμε και με λιγότερη αυτογνωσία και αυτοανασκαφη. Βεβαίως! Αλλά πώς και πόσο θα ζήσουμε; Νομίζω ότι το δελφικό παράγγελμα «Γνώθι Σαυτόν» δεν προτρέπει σε κάποιου είδους πνευματική ανύψωση ή ηθική κι ενάρετη διαβίωση. Φρονώ ότι οι αρχαίοι σοφοί είχαν καταλάβει ότι η υγεία και η ευτυχία είναι συνυφασμένη με την ανακάλυψη όσο των δυνατόν περισσοτέρων πτυχών μας, με την απαλλαγή μας από προκαταλήψεις και εμπόδια για το ποιοι είμαστε ή ποιοι θα έπρεπε να είμαστε, με την αποδοχή τελικά ότι όταν μιλάμε για το ποιοι είμαστε η μόνη αλήθεια να είναι το «Εν οίδα, ότι ουδέν οίδα». Και όχι μόνο να αντέξουμε αυτή την άγνοια, αλλά και να τη γιορτάζουμε!

Η απαλλαγή μας από ρόλους, ιδιοσυγκρασιακά μοτίβα, περσόνες, και το τέρμα του διχασμού μεταξύ ατομικού και κοινωνικού εαυτού, δεν είναι απλά ψυχοθεραπευτικό ιδεώδες. Είναι ζήτημα ζωής και θανάτου. Είμαι ολοένα και πιο πεπεισμένη ότι αυτή είναι η επιλογή της ψυχής. Εκεί νιώθει ευτυχία εκεί το σώμα τείνει προς την νεοταινία. Διαφορετικά νοσεί και καρκινοποιεί!  Καθώς το πιο σπουδαίο απόκτημα αυτού του ταξιδιού είναι η συνειδητοποίηση ότι τελικά Όλοι οι Άνθρωποι Είμαστε Φτιαγμένοι από το Ίδιο Υλικό.  Όσο πλησιάζουμε στην αυτογνωσία, τόσο αντιλαμβανόμαστε τη σύνδεσή μας με όλο το ανθρώπινο είδος. Τόσο τελικά, γινόμαστε πραγματικά homo sapiens, πλάσματα φτιαγμένα για ζωή, αυτοποίηση, σοφία και για αγάπη.

 

Χανιά, 21 Απρίλη 2023

Νικολέτα Μπουλταδάκη

 

Το τίμημα του Σωτήρα

«Πολύ καλός, άλλα έφυγε τόσο νωρίς». Το τίμημα του Σωτήρα.

Τείνουμε να εξαδινακεύουμε ανθρώπους που στο ρόλο του Σωτήρα, του προστάτη θυσίασαν τη ζωή τους για το καλό των άλλων. Και πράγματι είναι σπουδαίο. Αν αυτοί οι άνθρωποι υπερασπίζονται μια μεγάλη ιδέα. Αν ζουν σε αυταπάρνηση για να αλλάξουν τον κόσμο.

 

Η «θυσία» μου για το σύντροφό μου, για την οικογένεια μου, για το παιδί μου, δεν αποτελεί συνήθως πράξη αλτρουιστική. Τα κίνητρα δεν είναι τόσο ιερά. Η θέση του Σωτήρα είναι μαγική. Φαινομενικά είναι «από κάτω», αφού παραγκωνίζει τον εαυτό του για τους άλλους, αλλά στην πραγματικότητα είναι θέση «από πάνω». Γιατί το σώσιμο, δεν έρχεται χωρίς αντάλλαγμα. Στον Σωτήρα μας πάντα χρωστάμε. Το χρέος είναι ανεξόφλητο.

 

Ο Σωτήρας ασκεί μεγάλη εξουσία. Όπως κάθε ευεργέτης άλλωστε. Με το πέπλο του «καλού και δοτικού» μανιπουλάρει συνειδητά ή όχι τους γύρω του. Πώς να χαλάσεις το χατίρι σε αυτόν που κάνει τόσα για ‘σένα; Γύρω από το Σωτήρα διεξάγεται ένας χορός και αυτός κατευθύνει το βήμα.

 

Η «καλοσύνη» του και η θυσία του, του εξασφαλίζει , εκτός των άλλων και συγχωροχάρτι. «Μην τον παρεξηγείς, άνθρωπος είναι, λύγισε. Δες πόσα κάνει για ‘σένα». Ενώ από την άλλη, ο ίδιος φαίνεται ότι κρατάει το ζυγό της Θέμιδος και με αυστηρό ύφος σε καταδικάζει για κάθε σου πταίσμα. Είναι φοβερό πώς ο κύκλος ανθρώπων γύρω από τον Σωτήρα μαστίζεται από ενοχές. Οι γύρω του νιώθουν πάντα λίγοι, αχάριστοι, κακοί, ανάξιοι. Το φωτοστέφανο με το οποίο  έχει αυτόχειροτονηθεί κάνει τους υπόλοιπους να φαντάζουν σκοτεινοί και γκρίζοι. Με αποτέλεσμα είτε να προσπαθήσουν να τον μιμηθούν και να γίνουν και οι ίδιοι απρόσκλητοι Σωτήρες – συνήθως το μεγαλύτερο τέκνο-, είτε να παραιτηθούν από τον κόπο και να υιοθετήσουν το ρόλο του Αποδιοπομπαίου Τράγου. Αυτή η επιλογή, συνήθως από τα μικρότερα αδέλφια, αν μιλάμε για γονιό Σωτήρα, είναι που τελικά τροφοδοτεί και διαιωνίζει το ρόλο του Σωτήρα. Γιατί, μη ξεχνάμε οι ρόλοι που παίρνουμε οι άνθρωποι είναι συμπληρωματικοί. Αν ο Σωτήρας δεν έχει κάποιον Σωζόμενο, αχρηστεύει. Και Ο Αποδιοπομπαίος Τράγος έρχεται – και αυτός βεβαίως θυσιαζόμενος- να καλύψει αυτή τη θέση.

 

Φαινομενικά, λοιπόν, δεν είναι και τόσο τρομακτικό να έχει κανείς αυτόν τον ρόλο. Ο Σωτήρας χαίρει εκτίμησης και ευγνωμοσύνης, καταξιώνεται κοινωνικά, ασκεί εξουσία και κινεί τα νήματα στην οικογένεια του και στα πλαίσια όπου κινείται, έχει ψυχολογική ασυλία για τα λάθη του, και μέσον για το παράδεισο.

 

Πίσω από αυτές τις χάρες, κρύβεται, φευ, μια φοβισμένη, άτολμη ψυχή, ένας ανώριμος εαυτός που φοβήθηκε να πάρει την ευθύνη της ζωής του, κιότεψε να αξιοποιήσει το δυναμικό του, αρνήθηκε το ιερό καθήκον να γίνει αυτό που δεν φτάνει να γενεί, και παραιτούμενος, ουσιαστικά, από την ίδια του τη ζωή, ξέφυγε δεξιοτεχνικά παριστάνοντας τον σωτήρα των άλλων. Ασχολείται με τους άλλους για να γλιτώσει τη μάχη με τον εαυτό του.

 

Και η ψυχή φαίνεται να μη συγχωρει τέτοιες προδοσίες. Φωνάζει μέσα από ψυχοσωματικά συμπτώματα, αυτοάνοσα νοσήματα, ψυχικές διαταραχές και συχνά καρκίνο. Η ψυχή ξέρει ότι φωτοστέφανα φοράνε μόνο οι άγιοι. Και δεν εντυπωσιάζεται με θυσίες και αγαθοεργίες. Η ψυχή ζητά θάρρος, τόλμη και αυτοεκπλήρωση. Ζητά σύνδεση αληθινή, ισότιμη, όχι σχέσεις με από πάνω και από κάτω. Και ξέρει και ένα μεγάλο μυστικό: δεν μπορείς κανέναν να αγαπήσεις, κανέναν να φροντίσεις, κανέναν να σεβαστείς, αν πρώτα δεν αγαπήσεις, φροντίσεις, σεβαστείς τον εαυτό σου. Μπορεί να κοροϊδεύεις τους άλλους ότι είσαι τάχα ευεργέτης, αλλά αν συνεχίσεις να με υποτιμάς, θα σταματήσω να υπηρετώ το σώμα μες στο οποίο υπάρχεις. Και θα μείνεις με τον επιτύμβιο «τόσο καλός, μα έφυγε τόσο νωρίς». Ο θεός ο ίδιος, άντεξε 33 χρόνια να σώζει τους άλλους. Τι σε κάνει να πιστεύεις, ότι εσύ θα το κάνεις καλύτερα;

Χανιά, 7 Γενάρη 2023

Νικολέτα Νεκταρία Μπουλταδάκη

η αυτοκτονία

Ζητήματα ζωής και θανάτου

Σάββατο μεσημέρι.. κάθομαι στον κήπο του γραφείου, έχοντας μόλις αποχαιρετήσει το τελευταίο ραντεβού της εβδομάδας. Η πλάτη μου έχει γύρει, ο αυχένας μου σαν να μη μπορεί να σηκώσει άλλο βάρος καταρρέει κι αυτός. Βρίσκομαι κουλουριασμένη στην καρέκλα μου, με μάτια βουρκωμένα. Θέλω να βγάλω μια κραυγή, μα δε ξέρω που να την απευθύνω. Στο Θεό; Σ’ έμενα; Στον κόσμο όλο;

Έζησα μια από τις πιο δύσκολες εβδομάδες επαγγελματικά. 37 ώρες δουλειά. Μεταξύ τους 3 ενεργά αυτοκτονικά «περιστατικά». Όπως και το τελευταίο άλλωστε. Και ψυχοθεραπεία έκανα, και εποπτεία έκανα και το φαγητό μου το έτρωγα, και καλό παιδί ήμουν. Στην προσωπική μου ζωή συμβαίνει το εξής: ο μεγάλος βαφτιστήρας μου, 14 χρονών είναι στην εντατική, διασωληνομένος, εξαιτίας πνευμονίας και σηπτικού σοκ. 9 μέρες σε νάρκωση, με την «κατάσταση» να κρίνεται σταθερή. Ένας άγγελος επί γης που για λίγες ώρες θα είχε πεθάνει και που η ζωή του κρέμεται από μια λεπτή κλωστή. Χωρίς να το έχει επιλέξει. Θέλει να ζήσει. Ονειρεύεται, σχεδιάζει, κοπιάζει.

Η αντίθεση μέσα μου είναι κατακλυσμική. Αγωνιώ για μια ζωή που κινδυνεύει να τελειώσει κι έχω μπροστά μου ανθρώπους που επιθυμούν να τελειώσουν τη δική τους. Μια πλευρά μου συμπονά, και μια άλλη εξοργίζεται. Εξοργίζεται με αυτούς που έχουν απλόχερα το δώρο της ζωής και δε το τιμούν. Εξοργίζομαι με τους κοντινούς ανθρώπους των θεραπευόμενων που θέλουν να αυτοκτονήσουν για τις όποιες ευθύνες τους. Εξοργίζομαι με την αποτυχημένη κοινωνία που δε χωράει τους διαφορετικούς, τους παράξενους, τους θλιμμένους. Εξοργίζομαι μ’ εμένα που δεν έχω την υπερδύναμη να σώσω αυτούς που πρέπει να σωθούν. Εξοργίζομαι με την αδιαφορία, με τον ατομικισμό, με την μικροπρέπεια, με την ύλη, με όλα.

Αντιλήφθηκα, για πρώτη φορά σε όλο το μεγαλείο της, την μεγάλη αλήθεια: Κανείς δεν μπορεί να σώσει κανέναν. Ακόμα και οι γιατροί, οι πιο κοντινοί στο ρόλο του Θεού, δεν κάνουν θαύματα. Εμείς οι ψυχοθεραπευτές, τι άραγε υποτίθεται ότι κάνουμε; Παλεύουμε να αλλάξουμε δυσλειτουργικά μοτίβα, παλεύουμε να διδάξουμε αυτοσυμπόνια και εαυτοαγάπη, παλεύουμε να απαλύνουμε πληγές, να εμφυσήσουμε θάρρος, να «ενηλικιώσουμε»  και να επικοινωνήσουμε τη δύναμη της ανάληψης ευθύνης, να ξυπνήσουμε τη δεξιότητα του να ονειρεύεσαι. Αυτά τα παλεύουμε. Δεν είναι απαραίτητο ότι τα καταφέρνουμε. Αυτά που κάνουμε, είναι να είμαστε εκεί, παρόντες. Αφουγκραζόμαστε, συμπονούμε, συμπορευόμαστε, συνυπάρχουμε. Ακούμε και νιώθουμε. Ακούμε και δίνουμε νοιάξιμο. Και συμπαράσταση. Και αποδοχή. Τα βασικά συστατικά για επιβίωση. Για να έχει νόημα η ζωή. Κάποιος να με καταλάβει, κάποιος να με ακούσει, κάποιος να με νοιώσει. Και κάποιος να με σώσει. Να με σώσει.

Ξέρω ότι μόνο εγώ μπορώ να με σώσω, αλλά αυτή η αλήθεια κάνει τη ζωή αφόρητη. Γιατί είμαι σχεσιακός εαυτός. Γιατί χωρίς το μοίρασμα, τι νόημα έχει; Γιατί δεν είμαστε φτιαγμένοι για να πορευόμαστε μόνοι. Και η ψυχή δεν αντέχει τη μοναξιά της ύπαρξης. Δεν τη σηκώνει. Και 1 ώρα, όσο κρατά μια συνεδρία, δεν αρκεί για να νιώθω άνθρωπος. Χρειάζομαι σύνδεση. Χρειάζομαι να ξέρω ότι με αγαπούν.

Που θα βρούμε εμείς οι θεραπευτές αυτά τα εργαλεία; Πώς θα δώσουμε την αίσθηση στον άλλον ότι αξίζει να ζει, επειδή εμείς νοιαζόμαστε; Γιατί να του φτάνει; Γιατί να είναι αρκετό; Πώς θα τον πείσουμε ότι η ζωή είναι δώρο; Πώς θα τον κάνουμε να αγαπήσει την ανάσα του, την ύπαρξη του, την πλάση ολάκερη; Όταν είναι βυθισμένος σε ένα βαθύ σκοτάδι μοναξιάς, απελπισίας και απόγνωσης. Όταν στη ζωή του εκεί έξω δεν παίρνει αγάπη. Ίσως δεν πήρε ποτέ. Ιδίως από αυτούς που έπρεπε, τους γονείς που τους γέννησαν.

Θυμάμαι τώρα μια αφήγηση του δασκάλου μου, του Αχιλλέα Προκοπίου για τον δάσκαλό του τον Γιώργο Βασιλείου. Είχαν καλέσει τον Βασιλείου να βοηθήσει έναν άνδρα που ετοιμαζόταν να πέσει από μία ταράτσα. Ο Βασιλείου έκατσε και άκουσε την ιστορία του. Πόνος, μοναξιά, απελπισία. Και είπε στον άνδρα: «Σε καταλαβαίνω. Έχεις δίκιο. Είναι αβάσταχτη η ζωή σου». Ο άνδρας άρχισε να κλαίει, σηκώθηκε, πήρε τον Βασιλείου κι έφυγαν από τη ταράτσα.

Μακάρι, να είναι αυτό το νοιάξιμο, αυτή η κατανόηση, αυτή η συμπόνια που αρκούν. Που δίνουν δύναμη και θάρρος. Μακάρι, εμείς οι θεραπευτές να έχουμε πάντα στην φαρέτρα μας αποθέματα. Μακάρι, να μπορούμε να πείσουμε τον εαυτό μας ότι, όπως όλοι, κάνουμε κι εμείς ότι μπορούμε. Μερικές φορές και παραπάνω από όσα μπορούμε. Αλλά δεν μπορούμε να ελέγξουμε τίποτα. Δεν μπορούμε, τελικά να σώσουμε κανέναν. Και μακάρι, να το αντέχουμε.

Χανιά, 21 Νοεμβρίου 2022

Νικολέτα Νεκταρία Μπουλταδάκη      

 

θλίψη, αντέχω

Οι άνθρωποι χρειάζονται κάποιον να αντέχει τον πόνο τους.

Συχνά στον εποπτικό μου ρόλο ακούω συναδέλφους να μου μεταφέρουν την αγωνία τους για το πώς να βοηθήσουν τους θεραπευόμενους τους όταν βιώνουν μεγάλο πόνο. Όχι σπάνια, πέφτουν στην παγίδα να μου περιγράφουν το περιεχόμενο της συνεδρίας και να μου εκθέτουν το ιστορικό του ανθρώπου που παρακολουθούν, δίνοντας έμφαση σε σημεία της αφήγησης που θεωρούν επιτακτική ανάγκη να γίνει μια διορθωτική αλλαγή. Ίσως οι άνθρωποι να είμαστε φτιαγμένοι με την εγγενή προδιάθεση να ψάχνουμε λύσεις. Ίσως το ίδιον του homo sapiens να έχει Λογική εξυπηρετεί αυτόν ακριβώς το σκοπό. Η λογική βοηθά την επιβίωση. Η επιβίωση είναι μια πορεία με πολλές ατραπούς. Και τα προβλήματα χρειάζονται λύσεις. Read more

ενσυναίσθηση

Ενσυναίσθηση, φροντίδα, σύνδεση στη θεραπευτική σχέση. Ευλογία και Κατάρα

Η πρώτη φάση κάθε ψυχοθεραπευτικής εργασίας, ανεξάρτητα από την εκπαίδευση που έχει λάβει ο θεραπευτής είναι η σύνδεση με τον πελάτη. Και πώς αλλιώς να γίνει, άλλωστε; Ο θεραπευόμενος έρχεται σ’ εμάς ανοίγοντας τη ψυχή του, γυμνός κι αδύναμος. Οφείλουμε να του προσφέρουμε ένα πλαίσιο που θα νιώσει ασφαλής και όχι εκτεθειμένος.

Read more

δυναστεία της χαράς

Η δυναστεία της χαράς, κι άλλες Χριστουγεννιάτικες ιστορίες

Τα Χριστούγεννα έφτασαν και μαζί τους μας κάνει επίσκεψη ο Άη Βασίλης, τα ξωτικά, οι καλικάντζαροι, οι νονοί και τα σόγια. Στολισμένα δέντρα, μυρωδιές από μελομακάρονα και κουραμπιέδες, δώρα, παιχνίδια με τράπουλες, ρεβεγιόν, αλκοόλ, ξεκούραση και κραιπάλη. Και παιδικές αναμνήσεις με γιορτινή ατμόσφαιρα, οικογενειακές τελετουργίες, διακοπές, παιχνίδια, εκπλήξεις. Νοσταλγία της ανέμελης, χαρούμενης παιδικότητας. Κι επιστροφή στην πραγματικότητα. Χριστούγεννα 2020.

Read more

συμπόνια

Η σημασία του να είσαι συμπονετικός

Ο άνθρωπος είναι φτιαγμένος για να αγαπά. Η αγάπη, λέει ο Χιλιανός βιολόγος Humberto Maturana, είναι το βασικό στοιχείο της ανθρώπινης ύπαρξης. Δεν είναι αρετή ούτε συναίσθημα. Είναι αυτό που έκανε τον homo sapiens να επιβιώσει. Και η ευφυΐα είναι η βιολογική συνέχεια της αγάπης, ως ικανότητα συμμετοχής και συνεργασίας για τον κοινό αγώνα.

Read more

Θυμός

Θυμός, σύγκρουση, όρια και άλλα δαιμόνια

Καταρχάς, ας πούμε τα καλά. Ως λαός, οι Έλληνες είμαστε τυχεροί που έχουμε αυτό το μεσογειακό ταμπεραμέντο, και μας επιτρέπεται πολιτισμικά η έντονη έκφραση του συναισθήματος. Αν δεν καταλαβαίνετε τι εννοώ, παρακολουθήστε μια γερμανική οσκαρική ταινία.

Είναι τύχη, λοιπόν, ότι μπορούμε να αποδεχόμαστε το θυμό μας, είναι τύχη να ξέρουμε ότι είναι φυσιολογικό συναίσθημα, είναι δράμα να συνειδητοποιούμε, όμως, ότι η δραματοποίηση του θυμού και η διοχέτευση του στους άλλους οδηγεί σε τριγμούς στις σχέσεις μας. Δράμα είναι και να μαθαίνουμε από την ψυχοσωματική ιατρική ότι η καταπίεση του δύσκολου αυτού συναισθήματος κι η εσωτερίκευσή του μετασχηματίζεται σε σωματικά συμπτώματα με αποκορύφωμα τα αυτοάνοσα νοσήματα.

Read more

συστημικό Παράδοξο

Άλλαξε με, χωρίς να με αλλάξεις

Κάποιος αποφασίζει να ξεκινήσει ψυχοθεραπεία. Άσχετα με τις αφορμές και τα αίτια που τον οδήγησαν στον θεραπευτή, υπάρχει ένα κρυφό μήνυμα πίσω από το αίτημα του. «Άλλαξέ με, χωρίς να με αλλάξεις». Με λίγα λόγια, «πάρε μου τα προβλήματα, αλλά μην με πειράξεις μη με αναγκάσεις να κοπιάσω». Οι θεραπευτές της ομάδας του Μιλάνου (Checkin, Boscollo, Pallazzoli & Prata) αποκάλεσαν αυτήν την εντολή ως Παράδοξο. Και εφηύραν ως απόκριση το Αντιπαράδοξο.

Read more

ψυχοθεραπεία

Γιατί αρρωσταίνουν οι θεραπευτές; Μια απόπειρα υπόθεσης.

Ασκώ το επάγγελμα του ψυχολόγου 20 χρόνια. Έχω δει χιλιάδες ανθρώπους, έχω αφουγκραστεί ψυχές, έχω γνωρίσει ζωές, έχω συμπορευτεί σε άγνωστα μονοπάτια και έχω συγκατασκευάσει αλλαγές. Εμείς οι θεραπευτές είμαστε ευλογημένα πλάσματα. Συνδεόμαστε διαρκώς. Οι άνθρωποι μας εμπιστεύονται τις ψυχές τους. Είμαστε μάρτυρες θαυμάτων. Ανατροφοδοτούμαστε διαρκώς. Είμαστε πάντα σε ένα εξελικτικό μονοπάτι ύπαρξης είτε το θέλουμε είτε όχι. Είμαστε απίστευτα τυχεροί.

Read more

θύμα - θύτης

Θύμα – Θύτης. Ένα και το αυτό.

Ασχολούμαι εμμονικά σχεδόν, εδώ και χρόνια με τους ρόλους στις δυσλειτουργικές οικογένειες. Σωτήρας, Ήρωας, Μαύρο Πρόβατο, Χαμένο Παιδί, Κλόουν. Έχοντας αναγνωρίσει τον εαυτό μου ως Σωτήρα στο μεγαλύτερο μέρος της ενήλικης ζωής μου, παλεύω θεραπευτικά να σπάσω το μοτίβο και να αντέξω να μην είναι το καλό παιδί που όλους τους βοηθά και όλους τους συντρέχει. Ακόμα κι αν ακούγεται απλό, τουλάχιστον ξεκούραστο, ας παραδεχτώ, έχει μεγάλα κόστη. Τα οφέλη του να είσαι αξιαγάπητος, καλός, αθώος, πικραμένος, θυσιασμένος δεν αντικαθιστούνται εύκολα. Και αυτά τα «όχι» και τα «φτάνει πια» και τα «δεν με νοιάζει, δεν με αφορά» δύσκολα προφέρονται, όταν δεν έχεις εξασκηθεί. Δόξα τω Θεώ δεν παλεύω και με ενοχές. Αυτές μετά από 28 χρόνια θεραπευόμενη τις έχω ξεχάσει. Read more

η θλίψη ως θεραπεία

Η θλίψη ως θεραπεία

Όσο περισσότερη πείρα αποκτώ στο να βλέπω και να «θεραπεύω» ανθρώπους, τόσο πιο κοντά έρχομαι σε μια κοινή αλήθεια: οι άνθρωποι δεν θρηνούμε. Δεν θλιβόμαστε βαθιά. Δεν πενθούμε ολοκληρωτικά. Προφανώς υπάρχουν εξαιρέσεις. Ευτυχώς. Πάντως, το να είσαι πολίτης χωρών της Δύσης και ιδίως αστικών περιοχών στις μέρες μας, σου δίνει μεγάλες πιθανότητες να υποφέρεις από – ας το ονομάσουμε- θλιψοφοβία. Να φοβάσαι, δηλαδή, τη θλίψη, να την νοσοποιείς και αν γίνεται να την ποινικοποιείς κι από πάνω. Read more

Σωτήρας

Η μοναξιά του Σωτήρα

Οι οικογένειες είναι συστήματα. Και όλα τα συστήματα αναζητούν πάντα ομοιόσταση και ισορροπία. Όταν μια οικογένεια περνάει δυσκολίες – και όλες οι οικογένειες περνάνε δυσκολίες – η ισορροπία κλονίζεται και το σύστημα κινδυνεύει. Αντιλαμβανόμαστε ότι η ισορροπία έχει διαταραχτεί, όταν τα μέλη της οικογένειας δεν εξυπηρετούν το ρόλο τους. Όταν για παράδειγμα, οι γονείς δεν ανταποκρίνονται στα καθήκοντά τους ή τα παιδιά έχουν απωλέσει την παιδικότητα και την ανεμελιά τους.

Read more

Είναι πολύτιμο σου λέω να Σ αγαπάς

Είν’ πανάκριβο σου λέω να Σ’ αγαπάς

Εκπλήσσομαι με τη συνειδητοποίηση ότι οι άνθρωποι δεν βιώνουν Αυτοαγάπη. …

Πότε τελειώνει η ψυχοθεραπεία;

  Μια συχνή και ευφάνταστη ερώτηση που καλούμαστενα απαντήσουμε …

Λαχτάρες

η άσκηση με τις λαχτάρες

Να σας πω ένα μυστικό. Κάθε άσκηση που βάζω κάθε χρόνο, περνά μέσα από …