Ετικέτα: ψυχοθεραπειά
Ο καλός, ο κακός και ο άγιος – το τρίγωνο του Karpman αλλιώς
Ας ρίξουμε μια ματιά στο τρίγωνο του Karpman. Ο Karpman, εμπνευσμένος από τον Eric Berne που εφηύρε τη συναλλακτική ανάλυση και μίλησε για τα παιχνίδια που παίζουν οι άνθρωποι, ισχυρίστηκε ότι σε όλες τις στενές σχέσεις τείνουμε να έχουμε έναν από τους εξής τρεις ρόλου: Θύμα, Θύτης, Σωτήρας. Ακούγεται απλό και ξεκάθαρο. Αυτό που είναι πιο σπουδαίο είναι ότι όταν παίζουμε τον έναν ρόλο, παίζουμε ταυτόχρονα και τους άλλους δυο!
Το Θύμα είναι αυτό που υπόκειται τα χτυπήματα της μοίρας. Έχει ελάχιστη δύναμη και εξουσία και είναι έρμαιο στην ευγενή ή όχι προαίρεση του Άλλου για να είναι καλά ή όχι. Κύρια πεποίθηση είναι το «Δε Φταίω», και σημαντική φιλοδοξία είναι μια καλή θέση στον παράδεισο.
Ο Θύτης καταρχάς είναι πάντα ο Άλλος. Είναι αυτός που έχει όλη την ισχύ και εξουσία να φέρεται στον Άλλον, όπως επιθυμεί. Φαίνεται εγωπροσανατολισμένος, ασεβής και αδιάφορος απέναντι στο συναίσθημα ή βίωμα του Άλλου. Κύρια πεποίθηση είναι το «Έχω Δίκιο» και όνειρό του οι άλλοι να γίνουν και να σκέφτονται, όπως αυτός. Read more
Πότε τελειώνει η ψυχοθεραπεία;
Μια συχνή και ευφάνταστη ερώτηση που καλούμαστενα απαντήσουμε ως ψυχοθεραπευτές είναι πότε τελειώνει το θεραπευτικό ταξίδι. Νομιμοποιημένη απορία για τους εργάτες ψυχοθεραπευόμενους. Πόσο σκάψιμο πιά; Πόσες αλλαγές; Πόση ενηλικίωση; Που τελειώνει αυτή η μεταμόρφωση;
Οι δάσκαλοι κάθε θεραπευτικής κατεύθυνσης έχουν ο καθένας απαντήσει βασισμένοι στη – σε κάποιες περιπτώσεις αυτοδημιούργητη- θεωρία τους. Υπεραπλουστευμένα, για οικονομία λόγου, θα λέγαμε ότι : Read more
Το κρυφτό είναι το αγαπημένο μου παιχνίδι.
Η άσκηση αυτή είναι αλλόκοτη.
Είναι αλλόκοτη γιατί σαν ιδέα στροβιλίζει το μυαλό μου ένα μήνα, αλλά τώρα που έκατσα να τη συντάξω, αντιλήφθηκα ότι αυτό που ήθελα να πω, το έχει πει άλλος.
Σκεφτόμουν για την άρνηση μας στη σκοτεινή μας πλευρά. Για το φόβο μας να παίζουμε τους ρόλους των κακών ηρώων. Για την απέχθεια μας προς το σκοτάδι μας. Για την εμμονή μας να είμαστε καλά παιδιά. Για τη μαύρη τρύπα μας ότι θέλουμε να μας αγαπάνε όλοι. Ένιωθα και πολύ σπουδαία που έχω αυτό το θάρρος.
Έγραψα κι ένα απόσπασμα από τον Whitaker, που δίνει οδηγίες για την αυθεντικότητα του θεραπευτή, για να σας πείσω.
«Πώς λειτουργούμε όταν πετάμε τη ρόμπα του γκουρού ή τον εξοπλισμό του ήρωα; Ο ρόλος του ειδικού ή του γκουρού έχει μεγάλη απήχηση επειδή μας εξαπατά στο να νομίζουμε ότι είμαστε ξεχωριστοί. Ότι έχουμε τη σοφία και την εξυπνάδα να διδάξουμε κάτι παραπάνω για την ζωή. Είναι προκλητικό, αλλά θανάσιμο. Όπως και να το κάνεις, κι εσύ θα πεθάνεις στο τέλος. ..όταν ξεπεράσεις τη φάση με την ανωτερότητα σου, και συνειδητοποιήσεις ότι είσαι τίποτα, είσαι έτοιμος να αναλογιστείς τι σημαίνει πραγματικά φροντίδα. Για να είσαι πραγματικά φροντιστικος, πρέπει να μπορείς να σχοινοβατείς. Ενώ η ικανότητα να είσαι τρυφερός είναι κεντρική, η ικανότητα να είσαι σκληρός είναι εξίσου απαραίτητη. Το να είσαι καλός στο ένα από τα δύο, δεν αρκεί. Η υπερβολική τρυφερότητα, πέφτει στην παγίδα να έχεις την ψευδαίσθηση ότι είσαι βοηθητικός, ενώ η υπερβολική σκληρότητα σε κάνει σαδιστή. Χρειάζεται ισορροπία και στα δύο. Να είσαι τόσο σκληρός, όσο και τρυφερός.»
Και μετά θυμήθηκα τον Jung. Μα για το αρχέτυπο της Σκιάς, μιλάω. Δε ξέρω τη γλώσσα της ψυχανάλυσης και δεν μπορούσα να το βάλω σε λέξεις, αλλά η ιδέα μου, ήταν εκεί. Την ήξερα, την είχα αγγίξει, την είχα παραμελήσει, την είχα απαξιώσει, αλλά ο γερογιούνγκ τα είχε πει. Δεν τα ‘παμε όλα εμείς, οι συστημικοί. Μεγάλο πλήγμα.
«Δυστυχώς δεν υπάρχει αμφιβολία για το γεγονός πως ο άνθρωπος είναι, ως όλον, λιγότερο καλός από όσο φαντάζεται ή θέλει να είναι. Όλοι έχουν μια σκιά και όσο λιγότερο ενσωματώνεται στην συνειδητή ζωή του ατόμου, τόσο πιο μαύρη και πυκνή γίνεται. Αν μια κατωτερότητα έχει συνείδηση, κάποιος πάντα έχει την ευκαιρία να τη διορθώσει. Επίσης, είναι συνεχώς σε επαφή με άλλα ενδιαφέροντα έτσι ώστε να υποβάλλεται σταθερά σε τροποποιήσεις. Αλλά αν αυτό καταπιέζεται και απομονώνεται από την συνείδηση, δεν διορθώνεται ποτέ. Επιπλέον, μπορεί να ξεσπάσει σε μια στιγμή άγνοιας. Σε όλα τα γεγονότα, διαμορφώνει ένα ασυνείδητο απροσδόκητο εμπόδιο που μπλοκάρει τις πιο πρόσφατες προσπάθειες». –Καρλ Γιουνγκ
Έτσι τα είπε, ο σοφός γέροντας. Η Σκιά μας είναι αυτά για τα οποία ντρεπόμαστε. Αυτά που δεν αποδεχόμαστε. Αυτά που θεωρούμε κακά, ανήθικα. Αυτά που νιώθουμε ότι θα ξυπνήσουν μέσα μας τον Mr. Hyde. Μα όσο πιο πολύ είσαι Dr. Jekyll, τόσο πιο επικίνδυνος Mr. Hyde θα ξυπνάς. Η αρχή της ισορροπίας, αυτό λέει. Yin και Yang, αγαπητά μου παιδιά. Όπου βλέπεις πολύ χαρά, ψάξε τη θλίψη που έχει καταπιεστεί. Όπου βλέπεις πολύ ανεμελιά, ψάξε για τις ευθύνες που έχουν λυγίσει το σώμα. Όπου βλέπεις πολύ καλοσύνη, ψάξε για τα δυσώδη, σκοτεινά κομμάτια.
Αυτή είναι και η εργασία σας, μετά από τόση φλυαρία.
Ψάξτε τα σκοτεινά σας κομμάτια. Εργαστείτε με θάρρος για να εντοπίσετε και να καταγράψετε τις πλευρές σας που σας γεμίζουν ντροπή και ενοχές. Δώστε έμφαση σε αυτά που θεωρείτε ότι αποκλείεται να είστε. Ανοίξτε το σεντούκι της Πανδώρας και πάρτε ποπκορν, απολαμβάνοντας το θέαμα. Το θέαμα είστε εσείς και τα ανθρώπινα σας κομμάτια.
Και μετά δώστε τους χώρο να υπάρξουν. Αφήστε τον Ιούδα, τον κακό λύκο, την κακιά μάγισσα, τη Λαίδη Μακβέθ, τα Ορκς , τον Μαύρο Πιτ και τον Κάπταιν Χουκ που κρύβετε μέσα σας να μιλήσουν. Να ακουστούν. Να τιμηθούν. Νιώστε τους και συναισθανθείτε τους. Αγαπήστε τους και δώστε τους εκτίμηση. Χωρίς αυτούς, δεν θα υπήρχαν καλοί ήρωες. Οι σχέσεις, εσωτερικές ή εξωτερικές, είναι συμπληρωματικές. Για να είστε εσείς οι σωτήρες, χρειάζεστε αυτούς που πρέπει να σωθούν. Μην ψάχνετε άλλο έξω σας. Μέσα σας είναι η φασούλα. Ίσως και στο γενεόγραμμα σας. Δηλαδή, ακόμα πιο μέσα σας.
Χανιά, 21 Φλεβάρη 2021
Νικολέτα
Άσκηση αυτογνωσίας – συνδέομαι;
Άσκηση αυτογνωσίας – συνδέομαι;
Ο Καρτέσιος (Ρενέ Ντεκάρτ) έλεγε cogitο ergo sum. Σκέφτομαι άρα υπάρχω. Έζησε στην αρχή της Μοντέρνας επιστημολογίας. Και η φράση του αυτή φαντάζομαι ότι υπήρξε σύνθημα των απανταχού επιστημόνων που ήθελαν να επιβάλλουν τον Λόγο πάνω από την υφιστάμενη δεισιδαιμονική στάση ύπαρξης. Υπέροχη αλλαγή και εξαιρετικό άλμα στον ρου της ανθρωπότητας.
Σήμερα, στα πρώτα βήματα της Μεταμοντέρνας επιστημολογίας το σκέφτομαι άρα υπάρχω, μοιάζει μετέωρο σε έναν κόσμο που κραδαζεται από τα ίδια τα ανθρώπινα δημιουργήματα. Ο άνθρωπος κατάφερε να καταστρέψει τον εαυτό του. Ο homo sapiens φαίνεται να αγνόησε το μισό κομμάτι της ύπαρξης του. Έδωσε έμφαση στη σκέψη και άφησε στην άκρη την κοινωνική του υπόσταση. Θαρρώ πως η φράση που θα έλεγε σήμερα ο Καρτέσιος θα ήταν connectum ergo sum. Συνδέομαι άρα υπάρχω.
Tον τελευταίο καιρό, πιο πολύ από ποτέ, με τριγυρνά η ιδέα ότι η υγεία εξαρτάται από την ικανοποίηση του σχεσιακού εαυτού. Στο αυτονομείσθαι εν αλληξερτήσει του Βασιλείου, φαίνεται ότι τα πηγαίνουμε καλύτερα στο αυτονομείσθαι. Εμείς οι συστημικοί προτάσσουμε την ιδέα της συνεξάρτησης, της σύνδεσης, διαρρηγνύουμε τα ιμάτια μας ότι η απουσία της ή η στρέβλωση της οδηγεί στην ψυχοπαθολογία – Α κυβερνητικά μιλώντας- αλλά άραγε συνδεόμαστε στ’ αλήθεια;
Σήμερα το πρωί αναλογιζόμενη την άσκηση έλεγα ότι η σύνδεση προαπαιτεί γύμνια. Δύο σώματα που ενώνονται μέσω έρωτα. Δύο ψυχές που συνδέονται μυσταγωγικά. Η γύμνια, η καθαρή ειλικρίνεια, η τρωτότητα, η πλήρης αντανάκλαση της εσωτερικής μας ζωής. οφείλει να είναι παρούσα για να υπάρξει σύνδεση και όχι απλά συνύπαρξη.
Και πώς να γυμνωθώ μπροστά στον άλλον αν δεν το κάνω ούτε όταν είμαι μόνος μου, Περνάω τη ζωή μου φτιασιδωμένος. Μου φοράω ρούχα, καπέλα, ρόλους, χρωματιστά γυαλιά. Διαλέγω ένα παραμύθι και μπαίνω μέσα. Παίρνω σοβαρά τους ρόλους που μου έχω αναθέσει. Τους υπηρετώ με αυτοθυσία. Όχι τυχαία η λέξη αυτοθυσία. Μέσα σε αυτόν τον όγκο φορεσιών έχω ξεχάσει τι υπάρχει από κάτω. Αγνοώ τα σημάδια στο κορμί μου, τις μικρές και μεγάλες πληγές μου, τις δυσχρωμίες, τις ελιές μου, το χρώμα του δέρματος μου, τους φόβους και τα πάθη μου. Έχω ξεχάσει ποιος είμαι και που πάω. . Αγνοώ τις ενδόμυχες μου επιθυμίες μου, τα θέλω. Η καπιταλιστική καθημερινότητα του πενθημέρου οχτάωρου, δε βοηθά άλλωστε.
Αλλά η ψυχή δεν κατανοεί τις αναβολές, ούτε τις χρονικές πιέσεις, ούτε τους μηχανισμούς άμυνας. Θέλει αλήθεια και τη θέλει τώρα. Είναι μια βασίλισσα. Τόσο φροντιστική όσο και αυστηρή. Δεν ζητιανεύει, απαιτεί. Δεν το κάνει για την ίδια, το κάνει για μένα. Υπηρέτης μου και αφέντης μου ταυτόχρονα
Σας καλώ λοιπόν να αναλογιστείτε αν συνδέεστε πράγματι. Αν φέρετε τη ψυχή σας γυμνή στη συνάντηση με τον άλλον. Αν με σιγουριά μπορείτε να πείτε ότι ξέρετε να ενώνεστε, να ερωτεύεστε να διαχύεστε στη σύνδεση.
Έχω την εντύπωση ότι κάποτε ξέραμε όλοι να το κάνουμε. Πολύ μικροί, πριν μας απαγορεύουν κοινωνικά να καταπιέζουμε το συναίσθημα μας, πριν τα πρέπει και οι κοινωνικές επιταγές μας ενοχοποιήσουν, πριν μας φορέσουν το ρόλο που έλειπε για να επιτευχθεί το οικογενειακό μας παζλ. Όποτε σας στρέφω να επιστρέψετε όσο πιο πίσω μπορείτε. Θυμηθείτε ποιοι ήσασταν όταν ήσασταν μικρούλια. Τι κάνατε; Πως λειτουργούσατε; Τι σας άρεσε; Τι παίζατε; Πώς συνδεόμασταν; Πώς αγαπούσατε; Κάντε εσωτερική μοναχική, αλλά και εξωτερική αναζήτηση καταγράφοντας αφηγήσεις άλλων για το πως σας θυμούνται. Προσπαθείτε να εκμαιεύσετε νέες πληροφορίες που δεν γνωρίζατε. Συναντηθείτε με τους τότε κοντινούς σας ανθρώπους και ζητήσετε τους να σας βοηθήσουν να θυμηθείτε να συνδέεστε. Τι θέλετε να πάρετε μαζί σας πεθαίνοντας;
Νιώστε τη χαρά και τη συγκίνηση πιθανώς αυτής της εμπειρίας και αναλογιστείτε πόση αξία έχει σήμερα και αύριο και όσο ζείτε ο φόβος που κάποια στιγμή γεννήθηκε και σας εμποδίζει να συνδέεστε.
Καλό ταξίδι!
Ζητήματα ζωής και θανάτου
Σάββατο μεσημέρι.. κάθομαι στον κήπο του γραφείου, έχοντας μόλις αποχαιρετήσει το τελευταίο ραντεβού της εβδομάδας. Η πλάτη μου έχει γύρει, ο αυχένας μου σαν να μη μπορεί να σηκώσει άλλο βάρος καταρρέει κι αυτός. Βρίσκομαι κουλουριασμένη στην καρέκλα μου, με μάτια βουρκωμένα. Θέλω να βγάλω μια κραυγή, μα δε ξέρω που να την απευθύνω. Στο Θεό; Σ’ έμενα; Στον κόσμο όλο;
Έζησα μια από τις πιο δύσκολες εβδομάδες επαγγελματικά. 37 ώρες δουλειά. Μεταξύ τους 3 ενεργά αυτοκτονικά «περιστατικά». Όπως και το τελευταίο άλλωστε. Και ψυχοθεραπεία έκανα, και εποπτεία έκανα και το φαγητό μου το έτρωγα, και καλό παιδί ήμουν. Στην προσωπική μου ζωή συμβαίνει το εξής: ο μεγάλος βαφτιστήρας μου, 14 χρονών είναι στην εντατική, διασωληνομένος, εξαιτίας πνευμονίας και σηπτικού σοκ. 9 μέρες σε νάρκωση, με την «κατάσταση» να κρίνεται σταθερή. Ένας άγγελος επί γης που για λίγες ώρες θα είχε πεθάνει και που η ζωή του κρέμεται από μια λεπτή κλωστή. Χωρίς να το έχει επιλέξει. Θέλει να ζήσει. Ονειρεύεται, σχεδιάζει, κοπιάζει. Read more
Οι άνθρωποι χρειάζονται κάποιον να αντέχει τον πόνο τους.
Συχνά στον εποπτικό μου ρόλο ακούω συναδέλφους να μου μεταφέρουν την αγωνία τους για το πώς να βοηθήσουν τους θεραπευόμενους τους όταν βιώνουν μεγάλο πόνο. Όχι σπάνια, πέφτουν στην παγίδα να μου περιγράφουν το περιεχόμενο της συνεδρίας και να μου εκθέτουν το ιστορικό του ανθρώπου που παρακολουθούν, δίνοντας έμφαση σε σημεία της αφήγησης που θεωρούν επιτακτική ανάγκη να γίνει μια διορθωτική αλλαγή. Ίσως οι άνθρωποι να είμαστε φτιαγμένοι με την εγγενή προδιάθεση να ψάχνουμε λύσεις. Ίσως το ίδιον του homo sapiens να έχει Λογική εξυπηρετεί αυτόν ακριβώς το σκοπό. Η λογική βοηθά την επιβίωση. Η επιβίωση είναι μια πορεία με πολλές ατραπούς. Και τα προβλήματα χρειάζονται λύσεις. Read more
Ακαδημαϊκό έτος 2022-23
Ακαδημαϊκό έτος 2022-2023
Άλλαξε με, χωρίς να με αλλάξεις
Κάποιος αποφασίζει να ξεκινήσει ψυχοθεραπεία. Άσχετα με τις αφορμές και τα αίτια που τον οδήγησαν στον θεραπευτή, υπάρχει ένα κρυφό μήνυμα πίσω από το αίτημα του. «Άλλαξέ με, χωρίς να με αλλάξεις». Με λίγα λόγια, «πάρε μου τα προβλήματα, αλλά μην με πειράξεις μη με αναγκάσεις να κοπιάσω». Οι θεραπευτές της ομάδας του Μιλάνου (Checkin, Boscollo, Pallazzoli & Prata) αποκάλεσαν αυτήν την εντολή ως Παράδοξο. Και εφηύραν ως απόκριση το Αντιπαράδοξο.
Γιατί αρρωσταίνουν οι θεραπευτές; Μια απόπειρα υπόθεσης.
Ασκώ το επάγγελμα του ψυχολόγου 20 χρόνια. Έχω δει χιλιάδες ανθρώπους, έχω αφουγκραστεί ψυχές, έχω γνωρίσει ζωές, έχω συμπορευτεί σε άγνωστα μονοπάτια και έχω συγκατασκευάσει αλλαγές. Εμείς οι θεραπευτές είμαστε ευλογημένα πλάσματα. Συνδεόμαστε διαρκώς. Οι άνθρωποι μας εμπιστεύονται τις ψυχές τους. Είμαστε μάρτυρες θαυμάτων. Ανατροφοδοτούμαστε διαρκώς. Είμαστε πάντα σε ένα εξελικτικό μονοπάτι ύπαρξης είτε το θέλουμε είτε όχι. Είμαστε απίστευτα τυχεροί.
Η θλίψη ως θεραπεία
Όσο περισσότερη πείρα αποκτώ στο να βλέπω και να «θεραπεύω» ανθρώπους, τόσο πιο κοντά έρχομαι σε μια κοινή αλήθεια: οι άνθρωποι δεν θρηνούμε. Δεν θλιβόμαστε βαθιά. Δεν πενθούμε ολοκληρωτικά. Προφανώς υπάρχουν εξαιρέσεις. Ευτυχώς. Πάντως, το να είσαι πολίτης χωρών της Δύσης και ιδίως αστικών περιοχών στις μέρες μας, σου δίνει μεγάλες πιθανότητες να υποφέρεις από – ας το ονομάσουμε- θλιψοφοβία. Να φοβάσαι, δηλαδή, τη θλίψη, να την νοσοποιείς και αν γίνεται να την ποινικοποιείς κι από πάνω. Read more
Η μοναξιά του Σωτήρα
Οι οικογένειες είναι συστήματα. Και όλα τα συστήματα αναζητούν πάντα ομοιόσταση και ισορροπία. Όταν μια οικογένεια περνάει δυσκολίες – και όλες οι οικογένειες περνάνε δυσκολίες – η ισορροπία κλονίζεται και το σύστημα κινδυνεύει. Αντιλαμβανόμαστε ότι η ισορροπία έχει διαταραχτεί, όταν τα μέλη της οικογένειας δεν εξυπηρετούν το ρόλο τους. Όταν για παράδειγμα, οι γονείς δεν ανταποκρίνονται στα καθήκοντά τους ή τα παιδιά έχουν απωλέσει την παιδικότητα και την ανεμελιά τους.
Γιατί δεν μπορώ να απαλλαχτώ από αυτά που με «πάνε πίσω;»
Σε πολλές φάσεις της ζωής μας αναρωτιόμαστε γιατί δεν μπορούμε να είμαστε λειτουργικοί, γιατί φερόμαστε με τρόπο άλογο, γιατί καταφεύγουμε σε εθισμούς, ώστε να σταματήσουμε το μυαλό μας απ’ το να σκέφτεται (και τη ψυχή από το να πονά). Οι λόγοι μπορεί να είναι άπειροι, αλλά εδώ θα εστιάσουμε σε έναν. Στην εσωτερίκευση αλλότριων φωνών. Δηλαδή σε μια διαδικασία που φωνές σημαντικών ή απλά τραυματικών άλλων ηχούν μέσα μας σαν να ήταν δικές μας. Read more
Οι 4 λαχτάρες της γιαγιάς Βιρτζίνια
Η Virginia Satir , διάσημη ψυχοθεραπεύτρια και συνδημιουργός της οικογενειακής ψυχοθεραπείας, στην μεταφορική απεικόνιση του ανθρώπινου ψυχισμού στο Ανθρώπινο Καλειδοσκόπιο αναφέρει ότι στο βάθος της ταυτότητας μας υπάρχει η αίσθηση του εαυτού -Εγώ Είμαι – και ακολουθείται από τις Λαχτάρες. Οι Λαχτάρες είναι πανανθρώπινες επομένως κάθε ανθρώπινο ον τις βιώνει και είναι αναπόσπαστο μέρος της ύπαρξης, της συμπεριφοράς και του ψυχικού κόσμου εν γένει. Η κάθε Λαχτάρα έχει συγκεκριμένη λειτουργία και σκοπό σε κάθε άνθρωπο και είναι αδύνατον να εξαλειφθούν από τη ζωή μας. Μπορούμε να τις αποδεχτούμε, να μάθουμε να τις διαχειριζόμαστε διαφορετικά, να κατασκευάζουμε νέους τρόπους έκφρασής τους, αλλά δεν μπορούμε να τις διαγράψουμε από τη ζωή μας. Read more
Μ’ αγαπά, δεν μ’ αγαπά – ο διπλός δεσμός στις ερωτικές σχέσεις
Ο διπλό δεσμός (double bind) είναι γνωστός στους κύκλους των ψυχοθεραπευτών …
Οικογενειακή ομοιόσταση – Άλλαξε, αν τολμάς
Η ομοιόσταση ως φυσικό φαινόμενο των έμβιων συστημάτων είναι η δύναμη …
