Τα 4 σχήματα εξουσίας στη συντροφική σχέση

 Στο σχήμα αυτό κυριαρχεί και επιβάλλεται πάντα ο ένας, ενώ ο άλλος υποτάσσεται και δεν οριοθετείται ποτέ (χαρακτηριστικό πατριαρχικών οικογενειών παλιότερα). Στην περίπτωση αυτή η σχέση είναι ασυμμετρική. Η δυναμική αυτή γίνεται (ή μπορεί να γίνει) κάποια στιγμή ανυπόφορη και για τους δυο. Αυτός που κυριαρχεί νιώθει μόνος και αυτός που καταπιέζεται αισθάνεται υποβιβασμένος. Πολύ συχνά τότε ο υποταγμένος εκδικείται με πλάγιους καλυμμένους τρόπους.

Είναι σημαντικό να σημειωθεί εδώ ότι, όσα βήματα κι αν έχουν γίνει προς την ισότητα, η παλιά πατριαρχική νοοτροπία φαίνεται να επικρατεί καλυμμένα σε πολλά σημερινά ζευγάρια.
Η γυναίκα φαίνεται να κατέχει μια δυνατή θέση, να ορίζει, να προγραμματίζει, όμως όλες τις σημαντικές αποφάσεις (πού θα ζήσουν, πώς θα χειριστούν τα οικονομικά τους, αν και που θα σπουδάσουν τα παιδιά τους) τις παίρνει σχεδόν αποκλειστικά ο άντρας. Οι λιγότερο σημαντικές αποφάσεις παίρνονται από τη γυναίκα (πού θα διασκεδάσουν, ποιους θα καλέσουν, πού θα πάνε διακοπές). Επομένως ενδιαφέρον αποκτά το ερώτημα, «ποιος αποφασίζει για το ποιος αποφασίζει».

Η σχέση εδώ είναι συμμετρική. Καθένας προσπαθεί να επιβληθεί στον άλλο, να περάσει το δικό του. Ο ένας προκαλεί συνεχώς τον άλλο σε ένα παιχνίδι δύναμης. Υπάρχει μόνο ένας νικητής – πιστεύουν. Ο καθένας φοβάται μην του επιβληθεί ο άλλος και προσπαθεί να το αποφύγει. Είναι καχύποπτοι και επιθετικοί μεταξύ τους. Προσπαθούν να μειώσουν και να υποβιβάσουν το σύντροφο τους. Το ερώτημα εδώ είναι „ποιος είναι πιο δυνατός“. Και βέβαια στις αντιπαραθέσεις υπάρχει σχεδόν πάντα κλιμάκωση και η χρήση βίας δεν είναι καθόλου σπάνια.

Στο σχήμα αυτό προσπαθεί το ζευγάρι να παρουσιάσει μια ισότητα εξωπραγματική. Οτιδήποτε θα μπορούσε να διαταράξει την φαινομενική αρμονία τους απωθείται. Προσπαθούν να μη μαλώνουν ποτέ. Είναι προσποιητά ευγενικοί μεταξύ τους. Μπορεί να είναι συνεχώς μαζί και να φαίνεται, ότι συνεργάζονται καλά, αλλά στο βάθος κρύβουν πολύ θυμό ο ένας για τον άλλο. Φοβούνται όμως να δείξουν το θυμό και την απογοήτευση που έχουν μέσα τους, μήπως και απορριφθούν ή εγκαταλειφθούν. Ζευγάρια που υποστηρίζουν ότι „δε μαλώνουμε ποτέ“ έχουν συνήθως σοβαρά προβλήματα. Κάποιες φορές ξεσπάνε τον κρυφό θυμό τους σε ένα παιδί που γίνεται ο αποδιοπομπαίος τράγος. Άλλοτε παρουσιάζουν καταθλιπτικά ή ψυχοσωματικά συμπτώματα (στρέφουν το θυμό τους προς τον εαυτό τους).

Αυτό είναι το πιο ικανοποιητικό και για τους δύο συντρόφους σύμφωνα με όλες τις έρευνες στις οποίες αναφέρεται και ο Napier. Στην περίπτωση της ισότητας υπάρχει εναλλαγή στο ποιος ορίζει και ποιος ακολουθεί. Δεν είναι όπως στην κυριαρχία – υποταγή, όπου πάντα ο ένας ορίζει κι ο άλλος ακολουθεί ή όπου σε κάποιους τομείς ορίζει ο ένας και σε κάποιους ο άλλος. Στο σχήμα αυτό οι σύντροφοι αλλάζουν συνεχώς θέση επάνω-κάτω (εξουσίας-υποταγής) σε όλα τα θέματα και σε όλους τους τομείς, όπως δύο παιδιά που κάνουν τραμπάλα. Όλα συζητιούνται και παζαρεύονται ανοιχτά. Δεν υπάρχουν θέματα ταμπού. Υπάρχουν και έντονοι καβγάδες, που όμως δεν είναι στείροι και δηλητηριώδεις, αλλά εποικοδομητικοί, καθώς το ερώτημα δεν είναι „ποιος είναι ο πιο δυνατός“, αλλά „ποια είναι η καλύτερη λύση για όλους“.

Με αυτό το στόχο είναι έτοιμοι και οι δύο άλλοτε να υποστηρίξουν τη θέση τους και να επιβληθούν και άλλοτε να ακολουθήσουν τη θέση του συντρόφου, χωρίς να νιώθουν, ότι υποτάσσονται, αλλά με την αίσθηση ότι κάνουν το καλύτερο γα τη σχέση.

Το τέταρτο σχήμα εξουσίας είναι το ιδανικό στη συντροφική σχέση. Στο σχήμα αυτό υπάρχει σεβασμός της ατομικότητας και της αυτονομίας κάθε συντρόφου. Ο καθένας νιώθει υπεύθυνος για τον εαυτό του και έτσι συναντιούνται ως δύο χωριστά, αυτόνομα άτομα. Η εξουσία μπορεί να ασκηθεί σε πολλούς διαφορετικούς τομείς. Το πώς χειρίζεται ένας άνθρωπος την εξουσία που έχει, εξαρτάται από τη σιγουριά που νιώθει. Αν νιώθει σίγουρος, τότε αναγνωρίζει την ατομικότητα του άλλου και δέχεται την αυτονομία του. Αν δε νιώθει σίγουρος, τότε είτε ασκεί εξουσία προσπαθώντας να κυριαρχήσει, είτε υποτάσσεται (δεν υπάρχει εναλλαγή).